خرانق، رصدگاهی آرمیده در آغوش کویر

  

در 80کیلومتری شهر یزد در مسیر یزد - مشهد و در راهی که همه به عشق مولایشان، امام هشتم، دل میبنند و راه کوتاه میکنند و دل کویر را میشکافند تا به عشقشان برسند، روستایی آرمیده که در حین کم فروغی و غریب بودن، همچون نگینی در دل کویر مرکزی ایران می درخشد. گرچه مانند و گرمه و مصر در اذهان نجومی ایران آشنا نیست اما با هزاران سال قدمت، چشم انتظار کسانی است که حتی برای لختی چشم به زیبایی هایش بگشاید.

نیست یکدم شکند خواب به چشم کس و لیک  

                                                  غم این خفته چند

                                                                 خواب در چشم ترم میشکند

ای زادگاه خورشید، از کجا می آیی؟

شاید همه میدانند مدتهاست خرانق در دل کویر مرکزی ایران آرمیده است، اما بهتر است بدانیم دقیقا از کی؟ چه چیزی خرانق را به نگینی در کویر مرکزی ایران مبدل کرده است. 

آثار این روستا را میتوان قلعه و برج و باروی، کاروانسرا، پل آبراه، بابا خادم عنوان نمود. گرچه بحث ما در اینجا جاذبه گردشگری خرانق نیست اما خالی از لطف نیست، اهالی دیار آسمان کمی هم با زمین زیر پایشان آشنا شوند 

خرانق یعنی چه!؟ 

پایه و اساس خرانق همان قلعه باستانی آن است که برخی مورخان، قدمت آنرا به زمان ساسانیان و 4000هزار سال پیش نسبت میدهند.

خرانق را در گذشته "خورانق" میخواندند. خورانق به معنای زادگاه خورشید است. به همین علت نیز در بسیاری از تواریخ کهن خرانق را دیار خورشید یا زادگاه خورشید نامیده اند.  

قلعه خرانق:  

قلعه ای با 6 برج دیده بانی، کوچه های تو در تو و هولناک، منار جنبان، خانه های چندطبقه و و و؛ تنها گفته هایی کوچک از قلعه 1هکتاری خرانق است.

گفته میشود خرانق مردم متمکنی داشته و از اینرو همواره عرصه تاخت و تاز دزدان و راه زنان بوده است. ورود به قلعه از طرف دزدان امری بس دشوار است و اما درصورتی که کسی می خواسته مخفیانه نیز دست به دزدی بزند، مطمئنا خروج از کوچه پس کوچه های این قلعه را آسان نمی یافته و بالاخره خود را در دام گزمه های قلعه اسیر می دیده است.

اما زیباترین جاذبه قلعه، منار جنبان آن است که برفراز مسجدجامع و تکیه قلعه که جوانترین قسمت قلعه است، قرار دارد. منار جنبانی که در دوران سلجوقی ساخته شده و بسی کهنسال تر از منارجنبان معروف اصفهان است.

کاروانسرا(رصدخانه) خرانق

عکس از مهدی زمانی 

 

کاروانسرای خرانق متعلق به دوره قاجار است و به منظور رفاه بیشتر مسافران مشهد در مسیر ساخته شده است. در کاروانسرا قسمتی وجود دارد که بخاطر محدود بودن طاق آن در بالای سر همواره بعنوان رصدخانه خرانق قلمداد میشود و حتی برخی از ساکنان کهن خرانق، از وجود ابزارهای رصدی در این کاروانسرا سخن به میان می آورند.

این کاروانسرا هم اکنون بازسازی شده و پذیرای عاشقان کویر است.

پل آبراه

عکس از بابک امین تفرشی 

پل آبراه به پلی اطلاق میشود که هم از بالای آن آب می گذرد و هم از زیر. پل آبراه خرانق، قدیمی ترین پل آبراه استان یزد و در کتب تاریخ یزد، قدمت بنای آن را به 10 قرن پیش نسبت میدهند.

میتراود مهتاب، میدرخشد شب تاب 

آری! حتی اگر ماه، آسمان را به تخسیر خود در نیاورد، این شب تاب ها، امان رصد آسمان زیبای خرانق را نمیدهند. به مدد تکنولوژی، چراغ های معابر خرانق بزرگترین مانع رصدی برای خرانق است. برای فرار از این چراغها یا باید به رودخانه و پل آبراه پناه برد(که امان آسمان هست و امان جان نیست) و یا به روستاهای اطراف!

بسیاری از اوقات، منجمان یزدی برای دیدن آسمانی شگرف و زیبا در خرانق به روستاهای اطراف(همچون میل سفید، دیرین، خشومن و...) آن پناه میبرند که البته کسب اجازه از صاحبان آن واجب نباشد، حکما لازم است. 

آسمون دلتون پرستاره

---

مطالب مرتبط:

تور رصدی روستای خرانق